İZEDA Başkanı Haydar Özkan; Bizim Perşembe günü Konteyner kentin boşaltılması bilgisi elimize ulaştı.15 gün içinde konteyner kenti boşaltmaları için belge imzalatmışlar. Hemen aradık Tunç Soyer Başkanımızı kendisi ilgilendi. Uzundere’deki konu ise Sayıştay kamu zararı var diyerek sıkıştırmış büyükşehir belediyesini. Konteyner kente ise devletimiz ve AFAD ’ın beraber yürüttüğü bir konuydu. Rezerve alandaki konutlar bitmediği halde çıkın demiş. Sonra araştırınca rezerve alandaki konutların bitmediği anlaşıldı. Ve problem çözüldü.
İZEDA Kooperatif Başkanı Yardımcısı Aytekin Keskin; Depremin üzerinden 19 ay geçmesine rağmen kimse konutlara ulaşamadı. Depremzedelerin kendi konutlarına yaptıramaması üzerine bu derneği tasarladık. Bu derneği 6 ayda yaptık. Kooperatifin temel mantığı eskiden insanlar bir araya gelerek para toplayıp arsa satın alıyorlardı. Sonra bu arsalara konut yapılıyordu. Ancak bu modelde 5 yıl 10 yıl bekleme süreleri oluyordu. Sorunlar yaşanıyordu. Bizim modelimiz de ise arsalar şu an zaten hazır. Depremzedelerin arsaları üzerinde inşa edilecek. Müteahhite verecek paramız da var. Ancak Müteahhitler ile bizim bütçelerimiz arasında çok fark vardı. Kooperatif modeli olabilirse kendi arsalarımız üzerinde konutlarımızı inşa ederek sorun çözülecekti.
Geçmiş depremlerde sosyal devlet daha iyi işlemiş. Elazığ depreminde 24 bin konut yapıldı. Burada 5 bin konut yapıldı.20 aydır hep çözüm hep çözüm diyoruz. Ancak şu an bir model üzerinde konuşuyoruz. Önceden TOKİ’nin teklifini sevinçle karşılamıştık. Bir süre sonra zemin artı 7 kat yapmak yerine zemin artı 5 kat yapacağını duyurdu. Fiyatı henüz belirleyemedi zaten.
İZEDA Başkanı Haydar Özkan; Piramitin yukarısındaki konu kredidir. Bu faizsiz kredi sorunu çözülmezse eğer bunların hiçbirisi yapılamaz zaten. Hayal olur. Krediye binaen de kooperatifte kredinin bir sistemden biraz daha uygun olduğu görülüyor. Onun için de daha sıcak şu anda bizim için.
İZEDA Kooperatif Başkanı Yardımcısı Aytekin Keskin; İzmir ölçeğine baktığımızda devletin depremzedeler üzerinde yapmış olduğu katkılar son derece sınırlı. Geçmişte de bu sıkıntılar oluyordu. Ama deprem vergilerinin toplanması bu sorunların ortadan kaldırılacağı anlamında. Vergiler toplandı ancak geldiğimiz noktada olumlu sonucu olmadı. Problemi ortadan kaldırmadı. Aslında Dünyaya genel olarak baktığımız zaman dünyanın en gelişmiş ülkelerinde konut imalatında üretici ve tüketici ticareti anlamında kooperatifle gerçekleştiriliyor Örneğin İsveç’te yüzde 60’ı kooperatifle gerçekleşmiş. Türkiye’de 1990 2000 yılına geldiğimizde Türkiye’de toplu konut imalatının yüzde 25 civarında kooperatifler aracılığı ile yapıldığını görüyoruz. Ama 2022 yılına baktığımızda toplam konut imalatının yüzde 1’i kooperatif düzeyinde. Bunun yerine TOKİ ve özel girişimlerle yapılmış. Yine 2000’ler yılına gittiğimizde Türkiye’de konut sahibi olma oranı yüzde 63’ler civarında iken şu anda yüzde 53 civarında. Nüfus artışı olsa bile Türkiye’de konut satışı azalmış.
İZEDA Başkanı Haydar Özkan; Deprem yaşamış insanlardan şu an hala deprem vergisi alıyorlar. Eskiden memurlar ev sahibi olsun diye konut ödemesi sunulmuştu. O paralar alındı. Sonra olmadı geri dağıtıldı. Şu an hiçbir çalışma yok. Kentsel dönüşümcü muamelesi ile karşılaşıyorlar. Her türlü sorun var. 5 Nisanda kredi talep formu oluşturduk. Binali Yıldırım ile görüşme bekliyoruz dedik. Bayrama kadar çözüm olsun dedik. Biz de bıçak kemiğe dayandı. Bizim sorunlarımız Cumhurbaşkanımıza iletilmiyor. Ben artık Cumhurbaşkanımıza mektup yazacağım. Bıçak kemiğe dayandı. Hatta kesti. Kooperatif denilince herkesin kötü tecrübesi var. Biz o şekil bir oluşum değiliz.
İZEDA Kooperatif Başkanı Yardımcısı Aytekin Keskin; Fethi Sekin Ortaokulunun karşısında Bayraklı belediyesine ait kentsel dönüşüm bilgilendirme ofisi var. Biz büyükşehir belediye başkanımız ile şirketlerine bağlı genel müdürleri ile yaptığımız toplantı üzerine 1 hafta içerisinde Kooperatif bilgilendirme merkezi olarak faaliyete geçecek. Kooperatifleşme metodu ile konut yaptırmak isteyenler başvuru yapabilecektir. Normalde oturduğunuz konutun hasar durumuna bakmaksızın kendi kat malikleri arasında anlaşarak kooperatifleşme kararı aldıktan sonra belediyenin 5 kriteri değerlendirerek. Konut yapımına başlanacak. Yüzde yüz uzlaşı olması gerekiyor. Büyükşehir belediyesi kriterlerine uygun projelerle masaya oturuyoruz. Ege şehir AŞ. İz beton ve bayraklı belediyesine ait bir şirket var. Bunlara projeler gönderilerek oy birliği alınarak projeler başlıyor. Diğer sistemlere göre daha karlı bir oluşumuz.
Büyükşehir Belediyesi kendi şirketlerine bunu yaptırıyor. Sayıştay denetiminin getirdiği sorumluluk nedeniyle yüzde 100 kar ile bu çalışmayı yapıyor. Aylık yüzde 1 Kooperatif ortaklarına bunu dağıtıyor. Müteahhit olmadığı için daha ekonomik bir çalışma oluyor. Yarısından fazla karlı bir yapım oluyor. Hafif hasarlı olanlar da bu çalışmadan faydalanabilir. İnşaat 12 ay bir sürede tamamlanacaktır. Konutlar teslim edilecektir.
Kooperatif ile başlayan bir apartman var. Büyükşehir belediyesi ile ortak olarak yapılan Halk Konut apartmanları var. Halk Konut 1,Halk konut 2,Halk konut 3,Halk konut 4 şeklinde apartmanlar var. Bu konutların anlaşması bizim kooperatifimiz de yapıldı. Kooperatifçilik bizim ülkemiz de çok darbe almış. Aslında bir kişiye güvenmek yerine komşularınıza güvenmek daha mantıklıdır. Başlangıç sermayeleri yüzde 25 olarak peşinat alınıyor. Su basmana geldiğimiz zaman geri kalanını birkaç ay sonra kentsel dönüşüm kredisi ile kendi hesaplarından yapabiliyor.
Kat maliklerinin konforunu düşündüğümüz bir biçimde binalar yapıyoruz. Akıllı bina özellikleri de olacak. Uzun yıllar kullanabilecekleri evler hazırlıyoruz. Eğer sosyal devlet olsaydı kredi talebiyle uğraşmazdık. Ben askerliğimi vergimi vermiş bir vatandaş olarak devletin de yardım da bulunması gerekiyor. DASK bana 10 bin lira verdi. Komşuma 500 lira ödemiş. DASK ödemeleri zamanında yapılmalıdır. Depremde bu ücretleri alamayanlarda var.
Ağustos ayında kredi ile ev alıp ekim ayında evleri yıkılanlar var. Bunlar hem kredi parası ödüyor. Hem ev kirası ödüyor. Bu sorunları devletimizin duyması gerekiyor. Riskli bölge olan yerlere kira yardımı ve kredi yardımı var. Ancak TOKİ’nin yaptığı alan dışı yerler haricinde iki yere de yardım maalesef yok.
Kamu bankalarına gittiğiniz zaman size kentsel dönüşüm kredisi veremeyiz diyorlar. Özel bankalar da kentsel dönüşüm kredilerinde faiz oranı 2 katıdır. Kamu bankalarında faiz oranları düşük 1.29 olarak belirlenmiş. Ancak bu kredileri vermiyor. Kentsel dönüşüm avantajları ile 0.89 orana kadar düşüyor. Ancak bu krediyi alamıyoruz. 15 Haziranda bizim yaptığımız imza töreni ile evlerimiz için umutlandık. Onlara biz de buradan teşekkür ediyoruz.20 aydır bir çalışma olmamıştı. Bizim için bu çok mutlu edici bir gelişmeydi. Her binanın kendine ait bir kooperatifi var. Bankalar müteahhitlerden garantör olmasını istiyordu. Ancak şu an Büyükşehir belediyemizin garantör olduğu için bizim için çok önemli oldu. Kaba inşaat halinde iken anlaşma sağlanıyor. 500 bin lira topladık. Yapıldıktan sonra ortaklarımıza kalan parayı dağıtacağız.12 daireyi 60 milyona satarsak belediye için 45 milyonu vererek fazla değeri kendi kat maliklerimize eşit şekilde pay edeceğiz. Kooperatif olarak bu çalışma diğer yerlerde de örnek bir çalışma olacaktır. Akdeniz mimarisi taşıyacak evler olacak.
